تأثیر رایحه‌ها بر توانایی مغز و هوش انسان چیست؟
آیا تابه‌حال به این موضوع فکر کرده‌اید که استفاده از یک رایحه به‌خصوص جدای از اینکه بوی خوشی داشته و به خاطر طعم و مزه و خوش بویی‌اش، از آن استفاده می‌کنیم، دیگر چگونه می‌تواند برایمان مفید واقع شود؟ جالب است بدانید که این سؤال، یک موضوع تحقیقاتی در دانشگاه فرایبورگ آلمان بوده است و محققان توانسته‌اند به آن پاسخ مناسبی بدهند.
درواقع بر اساس این تحقیق، سؤالی با این عنوان مطرح‌شده بود که چگونه رایحه‌ها و نشانه‌هایی از آن‌ها، می‌توانند به گونه در مغز انسان عمل کنند که باعث افزایش بهره‌وری در یادگیری هنگام خواب شوند؟ شاید بهتر باشد سؤال را حتی از این هم گسترده‌تر کرده و این‌گونه این پرسش را مطرح کنیم که مغز فوق پیشرفته انسان، چگونه و بر اساس چه فرایندی، تصمیم می‌گیرد که فلان موضوع را به حافظه بسپارد و فلان موضوع را فراموش کند و یا اینکه ما چگونه می‌توانیم در این فرایند، به گونه که به بهترین و بهینه‌ترین تصمیم دست پیدا کنیم، دخالت کنیم؟
تاکنون شاید بارها این نکته را شنیده باشید که رایحه‌های خوشبو می‌توانند تأثیر بسیار مناسبی بر روی حافظه انسان و عملکرد مغز او گذاشته و یک عامل مهم در به خاطر آوردن خاطرات و اطلاعات به‌خصوص هستند؛ اما هدف از این تحقیق دانشگاه فرایبورگ این بوده است که همین نتایج را از آزمایشگاهی بودن خارج کرده و ببیند که آیا چنین موضوعی در دنیای واقعی نیز می‌تواند اثرگذاری خوبی داشته باشد یا خیر؟
شاید یکی از مهم‌ترین مستندات این حوزه، مقاله‌ای باشد که در سال ۲۰۰۷ منتشر شد و در آن به موضوع تأثیر رایحه‌ها و نشانه‌ها آن‌ها در پیدا کردن مکان یک جسم دوبعدی اشاره‌شده بود. حتی در این مقاله سال ۲۰۰۷، به تأثیر مستقیم رایحه‌ها در طول‌موج‌های کوتاه خواب انسان (Slow Wave sleep یا همان SWS) نیز اشاره‌شده بود که رایحه‌ها می‌توانند در تثبیت و تحکیم کردن حافظه، کمک شایانی بکنند.
در آن مقاله، این‌گونه بیان‌شده بود که در طول خواب غیر عمیق انسان، یک مجموعه داده‌ای از محتوای به‌خصوص در بخش موسوم به هیپوکامپال (Hippocampal) حافظه کوتاه‌مدت، دوباره فعال‌سازی شده و می‌تواند با شبکه‌های از پیش موجود قرارگرفته در بخش نئوکورتکس (Neocortex) مغز، ارتباط بگیرد. سپس این اطلاعات به‌خصوص می‌توانند در این بخش از خواب انسان، با خاطراتی پیوند زده شوند که آن رایحه در آنجا وجود داشته است. خاطراتی که در حافظه بلندمدت مغز، جای گرفته‌اند.
همچنین بر اساس این تحقیق سال ۲۰۰۷، ارتباطی که در این مرحله از خوابیدن، بین حافظه کوتاه و بلندمدت شکل می‌گیرد، تنها به رایحه‌های خوش مربوط نبوده و مغز انسان حتی رایحه‌های بد را نیز می‌تواند به خاطرات آن‌ها پیوند بزند.
اما برای اینکه در تحقیق جدید، بتوانند اثری گسترده‌تر و با پتانسیل بیشتر از این رایحه‌ها را در مغز انسان کشف کنند، دانشگاه فرایبورگ، تأثیر بوی گل رُز و نشانه‌های آن را بر روی عملکرد حافظه دانش آموزان یازده و دوازده‌ساله آلمانی که زبان انگلیسی را به‌عنوان زبان دوم خود انتخاب کرده‌اند و مطالعه می‌کنند می‌خواهد ببیند. برای این منظور، در این تحقیق، دانش آموزان به چهار گروه مختلف، طبقه‌بندی‌شده‌اند.
گروه اول: در معرض هیچ نوع رایحه‌ای قرار نگرفته‌اند (کنترل‌شده)
گروه دوم: هنگامی در معرض رایحه گل رُز قرار گرفتند که در خانه، مشغول مطالعه بوده و یا مشغول یک آزمون تست لغات انگلیسی بوده‌اند.
گروه سوم: هنگامی در معرض رایحه گل رُز قرار گرفتند که در خانه، مشغول مطالعه بوده و همچنین در هنگام خوابیدن، یک‌شب قبل از امتحان. در هنگام امتحان در معرض هیچ نوع رایحه‌ای قرار نگرفتند.
گروه چهارم: هنگامی در معرض رایحه گل رُز قرار گرفتند که در خانه، مشغول مطالعه بوده و همچنین هم یک‌شب قبل از امتحان و در طول خواب و هم در طول امتحان، در معرض رایحه گل رُز قرا گرفتند.
درمجموع و از بین این چهار گروه، گروه‌های سوم و چهارم نتایج به‌مراتب بهتری را نسبت به گروه‌های اول و دوم کسب کردند و گروه دوم نیز نتوانست نتایج بهتری نسبت به گروه اول، کسب کند. نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که نیاز به رایحه‌ها و نشانه‌های آن‌ها در طول خوابیدن، می‌تواند برای حافظه انسان و قسمت موسوم به تی ام آر((TMR(Targeted Memory Reactivation به معنای فعال‌سازی دوباره حافظه هدف)، نقش بسیار اساسی را بازی کند.
مسئول این تحقیق آقای نئومان (Neumann) می‌گوید که دانش آموزان توانستند پیشرفت چشمگیری را در موفقیت‌های درسی خود تا ۳۰ درصد افزایش، نشان دهند. این افزایش در حالی است که آن‌ها در طول فرایند خوابیدن و مطالعه کردن، با رایحه موردنظر، سروکار داشته باشند.
آقای کورمیر (Kormiere) نیز یکی دیگر از محققان این تحقیق گفته است: «ما نشان داده‌ایم که اثرات حمایتی همچون همین رایحه‌ها، می‌توانند در زندگی روزمره‌مان بسیار کارا و اثرگذار عمل کرده و به ما را به هدف خاص و موردنظرمان برسانند. یکی دیگر از نتایج مهم این تحقیق، اثرگذاری رایحه‌ها نه‌تنها در هنگام هوشیاری بلکه در طول فرایند خواب است.»
