آروماتراپی یا رایحه درمانی چیست و چه فوایدی دارد؟

حتماً برای شما هم پیش‌ آمده که استشمام عطر یا ادکلنی خوشبو، در وجود شما آرامش قلبی ایجاد کند و نگرانی‌های‌تان را از بین ببرد. این احساس دلنشین، اتفاقی نیست و در میان هزارویک رایحه دلپذیری که در صنعت عطرسازی استفاده می‌شود، بوهای مختلفی را سراغ داریم که خاصیت‌های آرامش‌بخش دارند. جالب اینجاست که خاصیت‌های رایحه‌های خوشبو تنها به آرامش‌بخشی این رایحه‌ها ختم نمی‌شود و فایده‌های زیادی را از انواع رایحه‌ها سراغ داریم. این وضعیت شرایط را برای ایجاد مفهومی با نام « رایحه درمانی » (Aromatherapy)، فراهم کرده است. آروماتراپی روش جایگزین یا تکمیلی برای التیام عارضه‌های مختلف به حساب می‌آید. به همین دلیل در ادامه شما را در جریان تمام چیزهایی که باید از رایحه‌درمانی بدانید قرار می‌دهیم.

آروماتراپی چیست

منظور از آروماتراپی یا درمان با روغن‌های گیاهی، روش‌های سنتی جایگزین یا تکمیلی برای روش‌های درمانی رایج جهت التیام عارضه‌های مختلف است. در رایحه‌درمانی، از روغن‌های معطر و روغن‌های گیاهی برای درمان افراد کمک گرفته می‌شود. استفاده از روغن‌های گیاهی سابقه‌ای دیرینه در میان تمدن‌های مختلف دارد و فایده‌های رایحه‌درمانی باعث شده تا این روش از دیرباز تاکنون در میان فرهنگ‌های مختلف طرفدار داشته باشد. در همین راستا در سال ۱۹۹۷ سازمان بین‌المللی استاندارد سازی (International Standards Organization)، روغن‌های گیاهی را محصولی گرفته شده از گیاهان خام با روش‌های تقطیر آب یا بخار معرفی کرد. این روغن‌ها در کنار گیاهان، از مرکبات و مواد طبیعی دیگری مانند میوه‌ها نیز استخراج می‌شوند.

تحقیقات ثابت کرده بعضی از این روغن‌ها دارای مقدار چشمگیری ترکیبات ضدباکتری هستند و خاصیت ضدویروس، ضدقارچ، حشره‌کش و آنتی‌اکسیدان دارند. رایحه‌درمانی با روش‌های موضعی مانند ماساژ، یا استشمام رایحه‌ها انجام می‌شود.ناگفته نماند روغن‌های معطر طبیعی دارای ترکیبات شیمیایی هستند که استفاده نادرست از این روغن‌ها آسیب‌هایی را برای بدن به دنبال دارد. در نتیجه پیشنهاد می‌کنیم اگر به فکر رایحه‌درمانی افتاده‌اید، قبل از انجام این روش درمانی، حتماً با متخصص رایحه‌درمان مشورت کنید.

آروماتراپی چگونه انجام می‌شود

آروماتراپی به ۲ شیوه استعمال موضعی و استشمام انجام می‌شود:

استشمام روغن‌های معطر گیاهی:

در این روش روغن‌های معطر گیاهی بوسیله دستگاه بخور، اسپری یا قطره‌ چکان در هوا پخش می‌شود. گاهی اوقات نیز روغن‌های معطر را برای درمان در رایحه‌درمانی باید مستقیماً استشمام کرد. استفاده از روغن‌های معطر گیاهی در حمام‌بخار نیز کاربرد دارد.روغن‌های معطر گیاهی، در کنار رایحه دل‌انگیز، دستگاه تنفس بدن را ضدعفونی می‌کنند و انسداد‌های دستگاه تنفس را از بین می‌برند. در کنار این فایده‌ها، روغن‌های معطر گیاهی به لحاظ روحی و روانشناختی نیز فایده‌های زیادی به دنبال دارند.

استشمام روغن‌های معطر گیاهی، دستگاه بویایی بدن را تحریک می‌کند و قسمتی از مغز که با بویایی ارتباط دارد را فعال می‌سازد. به عبارت دیگر، مولکول‌های روغن‌های گیاهی معطر از طریق بینی یا دهان به ریه‌ها راه پیدا می‌کنند و از ریه به دیگر قسمت‌های بدن منتقل می‌شوند. زمانی که این مولکول‌ها به مغز می‌رسد، بر دستگاه عصبی خودمختار بدن که با احساسات، ضربان قلب، فشار خون، تنفس، حافظه، استرس و تعادل هومون‌ها مرتبط هستند تأثیر می‌گذارند. در نتیجه روغن‌های معطر گیاهی از این روش تأثیری آرام، اما همه‌جانبه را برای بدن به دنبال دارند.

استعمال موضعی روغن‌های معطر گیاهی

ماساژ دادن قسمت‌های مختلف بدن با روغن‌های معطر گیاهی و حمام گرفتن با این روغن‌ها جذب ترکیبات روغن‌های معطر گیاهی به داخل پوست را به دنبال دارد. در این روش روغن معطر به قسمت خاصی از بدن مالیده می‌شود تا این روغن کاملاً جذب پوست گردد. ماساژ و مالیدن روغن، باعث افزایش گردش خون در زیر پوست می‌شود و شرایط را برای جذب‌ بهتر ترکیبات روغن‌های معطر فراهم می‌کند. بعضی از رایحه‌درمان‌های سرشناس بر این باور هستند که قسمت‌هایی از بدن که غدد عرق و پیاز موی بیشتری دارند، مانند پوست سر و کف دست، روغن‌های معطر را بهتر از دیگر قسمت‌های پوست جذب می‌کنند.

توجه داشته باشید که روغن‌های معطر گیاهی را هرگز نباید مستقیماً روی پوست بمالید و این روغن‌ها باید همیشه با روغن‌های حامل رقیق شود. روغن‌ بادام شیرین و زیتون از روغن‌های حامل رایجی شناخته می‌شوند که در رایحه درمانی کاربرد دارند. از طرف دیگر قبل از هرگونه رایحه‌درمانی، بهتر است با انجام این آزمایش، حساسیت پوست خود را به روغن‌های گیاهی امتحان کنید:

• روغن گیاهی دلخواه خود را با تراکم ۲ برابر بیشتر از چیزی که مد نظر شما است، با روغن حامل رقیق کنید؛
• سپس ترکیب بدست آمده را به اندازه سکه‌ای کوچک روی پوست داخل بازو بمالید.

اگر پس از گذشت ۲۴ تا ۴۸ ساعت از این آزمایش، حساسیتی به روغن گیاهی معطر نداشتید، این روغن را با خیال راحت می‌توانید روی دیگر قسمت‌های بدن استفاده نمایید.

از خوردن روغن گیاهی معطر دوری کنید چرا که این روغن‌ها آسیب‌های جدی به کلیه وارد می‌کنند.

خودتان بخور آروماتیک بسازید!

شما می توانید به وسیله ی ترکیب آب و روغن اسانس خودتان، بخوری آروماتیک بسازید. شما می توانید چند قطره از روغن اسانس در یک کتری پر از آب بریزید و آن را روی اجاق گرم کنید. میزان گرما را طوری تنظیم کنید که آب آرام آرام به جوش بیاید و دوباره به آن آب اضافه کنید. روش دیگر هم این است که آب را ابتدا جوش بیاورید، بعد از روی گاز بردارید و اجازه بدهید کم کم آب سرد شود تا از جوش بیفتد اما هنوز بخار داشته باشد. حالا ده تا دوازده قطره روغن اسانس در یک کاسه سرامیکی بریزید.  سپس یک سوم کاسه را با آب پر کنید. بخار آب باعث می‌شود تا عطر روغن در اتاق پراکنده شود. اشکالی که این روش دارد این است که ممکن است گرمای بسیار بالا برخی از خواص درمانی روغن ها را از بین ببرد.

آروماتراپی با ماساژ

ماساژ هایی که با آروماتراپی همراه می شوند بهترین راه برای تسکیل درد و آرامش ذهن هستند. یک یا دو قطره از روغن اسانس دلخواهتان به روغن ماساژتان اضافه کنید تا در ماساژ بعدی آرامش بیشتری را تجربه کنید. بسیاری از مردم به نظرشان ماساژ دادن پاها و گردن با روغن های اسانس کار بسیار آرامش بخشی است.به جز ماساژ و حمام کردن فعالیت های دیگری هم هستند که در طول انجام آروماتراپی آرامش شما را بیشتر می کند. مثلا می توانید در حین انجام حرکات یوگا یا مدیتیشن از آروماتراپی استفاده کنید. انتخاب‌های دیگر مطالعه ی کتاب و یا تمرین تنفس عمیق است که می تواند با آروماتراپی همزمان شود.

فایده‌های آروماتراپی

برای شما گفتیم که رایحه‌درمانی روشی تکمیلی برای درمان‌های شیمیایی و سنتی شناخته می‌شود. در نتیجه می‌توان گفت به‌ رغم‌ اینکه رایحه‌درمانی را نمی‌توان روشی کامل برای بهبود بیماری‌ دانست، اما روی فایده‌های التیام‌بخش رایحه‌درمانی برای کاهش عارضه‌های مختلف می‌توانید کمک بگیرید.

تجربه نشان داده است رایحه‌درمانی تأثیر چشمگیری در کاهش عارضه‌های زیر دارد:

• حال‌تهوع؛
• درد در قسمت‌های مختلف بدن؛
• اضطراب، پریشانی، استرس و افسردگی؛
• خستگی و بی‌خوابی؛
• دردهای عضلانی؛
• سردرد؛
• مشکلات گردش خون؛
• مشکلات قائدگی؛
• مشکلات یائسگی؛
• طاسی و ریزش مو.

در کنار عارضه‌هایی که به آنها اشاره کردیم، رایحه درمانی در درمان بیماری صدف پوستی (Psoriasis) نیز مؤثر است. اما مجامع پزشکی برای استفاده از رایحه‌درمانی جهت کاهش عارضه‌های بیماری صدف پوستی، اصرار دارند که در این زمینه باید حتماً با پزشک متخصص مشورت شود.از طرف دیگر در کنار اینکه روغن گیاهی فلفل نعنایی در رایحه‌درمانی کاربردهای زیادی دارد، خوردن این روغن هرگز پیشنهاد نمی‌شود و مشکلات گوارشی را به دنبال دارد. برای کاهش دندان‌درد از روغن معطر میخک می‌توانید کمک بگیرید به شرط اینکه روغن میخک مستقیماً روی دندانی که درد می‌کند، مالیده شود و از خوردن این روغن پرهیز نمایید.در کنار عارضه‌هایی که به آنها اشاره کردیم، رایحه‌درمان‌ها بر این باور هستند که روغن‌های معطر گیاهی فایده‌های بیشتری دارند، اما این فایده‌ها توسط مجامع حرفه‌ای پزشکی به اثبات نرسیده و مدارک محکمی در این زمینه وجود ندارد.

افزایش انرژی

حتماً برای شما هم پیش‌آمده که در اواسط یک روز شلوغ کاری، احساس خستگی کنید و انرژی سرشاری که داشته‌اید را از دست بدهید. در چنین شرایطی برای غلبه بر خستگی و خواب‌آلودگی از قهوه کمک می‌گیریم، اما جایگزین‌های طبیعی دیگری نیز برای قهوه وجود دارد که یکی از این جایگزین‌ها، رایحه‌درمانی است.جالب است بدانید روغن‌های معطر گیاهی خاصیت انرژی بخش دارند، در این زمینه روی انرژی‌بخشی تمام رایحه‌های انواع مرکبات و به‌خصوص لیمو می‌توانید حساب باز کنید. لیمو سرشار از آنتی‌اکسیدان لیمونین (Limonene) است و روی خاصیت انرژی‌زایی طبیعی این آنتی‌اکسیدان می‌توانید حساب باز کنید.

بر اساس نتایج تحقیقی که در مجله بین‌المللی تغذیه ورزشی (ournal of the International Society of Sports Nutrition)، صورت گرفت، مشخص گردید که نعنا فلفلی عملکرد ورزشکاران در حین تمرین‌های ورزشی را بهبود می‌بخشد. روغن معطر نعنا فلفلی تراکم اکسیژن‌ در مغز را افزایش می‌دهد و جلوی خستگی را می‌گیرد.به این ترتیب پیشنهاد می‌کنیم این بار که احساس خستگی کردید، به جای نوشیدن قهوه، بوی خوش نعنا فلفلی یا لیمو را استشمام کنید و انرژی‌ بگیرید.

افزایش تمرکز

در روزگاران قدیم قدرت به زور و بازو بود، اما این روزها قدرت در هوش و ذکاوت است و همان‌گونه که حتماً شما هم شنیده‌‌اید، می‌گویند که دانش، همان قدرت است. به همین دلیل افراد زیادی را سراغ داریم که به دنبال روش‌های مختلفی برای افزایش تمرکز و هوش و حواس خود می‌گردند. در این زمینه نیز روی کمک رایحه‌درمانی می‌توانید حساب باز کنید و جالب است بدانید رایحه‌های معطر در افزایش حافظه و خودآگاهی تأثیر چشمگیری دارند.

اثربخشی رایحه‌درمانی در افزایش هوش و ذهن به اندازه‌ای است که روغن‌های معطر برای التیام آلزایمر، جنون و دیگر بیماری‌های ذهنی پیشنهاد می‌شود. به این ترتیب اگر به فکر افزایش تمرکز و هوش و حواس خود می‌گردید، بهتر است از روغن‌های معطر رزماری، ریحان و مریم‌گلی کمک بگیرید.

کاهش دردهای فیزیکی

تحقیقات ثابت کرده که یکی از خاصیت های رایحه درمانی ، تأثیر چشمگیر در کاهش دردهای فیزیکی است و این روش در التیام‌ دردهای ناشی از بیماری‌های زنانه، دردهای بعد از جراحی و زایمان استفاده می‌شود.

روغن‌های معطر اوکالیپتوس، زردچوبه، بابونه، آویشن و زنجبیل را می‌‌توان از روغن‌های محبوبی دانست که در رایحه‌درمانی برای کاهش دردهای فیزیکی کاربرد دارد.

تعادل سطح هورمون‌های بدن

«سندرم تخمدان پلی کیستیک» (PCOS)، یکی از بیماری‌های رایج بانوان است که به دنبال نبود تعادل سطح هورمون‌‌های بدن بانوان ایجاد می‌شود. این بیماری و نازایی به دلیل نبود تعادل در هورمون‌های بدن بانوان را با رایحه‌درمانی می‌توان التیام بخشید. تجربه ثابت کرده است روغن‌های معطر گیاهی مانند شمعدانی و رز تأثیر چشمگیری در حل مشکلات ناشی از متعادل نبودن میزان هورمون استروژن در بانوان دارد. از طرف دیگر نقش رایحه‌درمانی در تأثیر بر هورمون استروژن در بدن بانوان برای کاهش مشکلات یائسگی نیز به اثبات رسیده است.

روغن‌های گیاهی معطر مریم‌گلی، شمعدانی و آویشن بهترین روغن‌های گیاهی در رایحه‌درمانی برای متعادل کردن سطح هورمون‌های بدن شناخته می‌شوند.

افزایش رشد مو

به افرادی که موهای کم‌پشتی دارند یا آنها که شوره‌ از سر آنها دست بر نمی‌دارد پیشنهاد می‌کنیم به جای استفاده از شامپوها و داروهای شیمیایی، رایحه‌درمانی را برای افزایش رشد و تقویت مو امتحان کنید.

نتایج تحقیقاتی ثابت کرده استفاده از روغن رزماری به مدت ۶ ماه به میزان چشمگیری در افزایش رشد و پرپشت‌شدن مو تأثیر دارد. در نتیجه پیشنهاد می‌کنیم برای داشتن زلفی کمند و پرپشت از روغن‌های معطر درخت چای، رزماری، درخت مر و گل سرده (helichrysum)، کمک بگیرید.

اثربخشی روغن‌های معطر گیاهی

هرکدام از رایحه‌های معطر فایده خاصی در رایحه‌درمانی دارند که در ادامه به معروف‌ترین این روغن‌ها و فایده آنها در رایحه‌درمانی اشاره می‌کنیم.

ریحان

این سبزی معطر و خوشمزه خاصیت‌های فراوانی در رایحه‌درمانی دارد و روغن معطر ریحان برای افزایش تمرکز و التیام افسردگی کاربرد دارد. از بوی خوش ریحان برای درمان سردردهای معمولی و میگرنی می‌توانید کمک بگیرید. به خاطر داشته باشید که مصرف روغن معطر ریحان برای بانوان باردار ممنوع است.

ترنج

در رایحه‌درمانی از رایحه روغن معطر ترنج برای درمان مشکلات گوارش کمک گرفته می‌شود، ترکیب روغن معطر ترنج و اوکالیپتوس برای التیام عارضه‌های پوستی کاربرد دارد و جوش‌های ناشی از استرس و آبله‌مرغان را با مخلوط روغن‌های گیاهی ترنج و اوکالیپتوس درمان نمایید.

فلفل سیاه

روغن معطر فلفل سیاه در رایحه‌درمانی کاربرد رایجی برای تحریک گردش خون، دردهای عضلانی و کبودی استفاده می‌شود. از مخلوط روغن معطر فلفل سیاه و زنجبیل برای درمان دردهای ورم‌ مفاصل کمک بگیرید.

بابونه

در رایحه‌درمانی از روغن معطر بابونه برای درمان اگزما کمک گرفته می‌شود.

میخک

روغن معطر میخک، اثربخشی چشمگیری در کاهش و التیام درد دارد و به‌خصوص برای درمان دندان‌درد استفاده می‌شود.

اوکالیپتوس

برای التیام آسیب‌های ناشی از سرماخوردگی از روغن معطر اوکالیپتوس کمک بگیرید. مخلوط روغن معطر اوکالیپتوس و فلفل نعنایی نیز گزینه خوبی برای کاهش عارضه‌های سرماخوردگی و حساسیت به حساب می‌آید.

اسطوخوددوس

این روغن گیاهی برای التیام و ضدعفونی زخم‌ها و سوختگی‌‌های کوچک استفاده می‌شود و کاربرد چشمگیری در ایجاد آرامش دارد و به خوابی راحت و عمیق کمک می‌کند. برای درمان سردرد و علایم میگرن نیز می‌توانید از اسطوخوددوس کمک بگیرید.

در مجموع می‌توان گفت آروماتراپی در کنار اینکه برای التیام دردها و عارضه‌های مختلف کاربرد دارد، انتخاب بسیار خوبی برای التیام آلام روحی و کاهش استرس و نگرانی است و از رایحه‌درمانی برای افزایش انرژی و تغییر روحیه نیز می‌توانید کمک بگیرید. در پایان پیشنهاد می‌کنیم اگر شما هم تجربه‌ای از رایحه‌درمانی دارید، در قسمت نظرات این تجربه‌های مفید را با ما و دیگر خواننده‌ها به اشتراک بگذارید.